ID #44123 | ημερομηνία: 2020-11-29
Σταύρος Χατζής (μη εγγεγραμμένος χρήστης) |
1 κριτικές
Πώς το Σιντάρτα άλλαξε τον τρόπο σκέψης μου
Γράφεις για κοινωνικοπολιτικά θέματα (και δεν σου δίνει σημασία κανείς) γράφεις διηγήματα (και σε διαβάζουν τριάντα άτομα), γράφεις μεταφράσεις μήπως καταφέρεις και κάνεις κάποια στιγμή επιτυχία, αλλά κριτική δεν έχεις γράψει ποτέ, αλλά σου προσφέρουν την δυνατότητα να πάρεις για βραβείο κάποια βιβλία και λες «γιατί όχι;», ας το κάνω κι αυτό!
Άρχισα να σκέφτομαι βιβλία (δεν έχω διαβάσει και πολλά), είπα μήπως το Εκατό χρόνια μοναξιά του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, που το έχω διαβάσει 4 φορές, μήπως το 1984 που το διάβασα σε μιάμιση μέρα, μήπως το Όνομα του Ρόδου του Ουμπέρτο Έκο, που με είχε ενθουσιάσει ή το Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά του Καζαντζάκη, που διάβασα μεγάλος και μετάνιωσα που δεν το είχα διαβάσει μικρότερος… Αλλά μετά, είδα ότι ο τίτλος του διαγωνισμού ήταν «ποια βιβλία άλλαξαν τον δικό σου τρόπο σκέψης;» και κατάλαβα ότι το μοναδικό βιβλίο που άλλαξε ριζικά τον τρόπο σκέψης μου (όλα τον αλλάζουν, λίγο ή πολύ), κυρίως επειδή το διάβασα μικρός, ήταν το Σιντάρτα του Χέρμαν Χέσσε.
Το διάβασα μικρός, ήταν τότε που «έπρεπε» να διαβάζεις συγκεκριμένα βιβλία ανάλογα με την αστική φυλή στην οποία ανήκες και ζήτησα από τον πατέρα μου να μου πάρει το Ντέμιαν και το Ο λύκος της στέπας του Χέρμαν Χέσσε. Βλέπετε, οι Steppenwolf ήταν και από τα αγαπημένα συγκροτήματα. Ο πατέρας μου δεν βρήκε το Ντέμιαν και μου έφερε το Σιντάρτα. Μικρός ήμουν, το διάβασα.
Σαν ινδικό παραμύθι! Για κάποιον που είναι μικρός και ψάχνεται με την θρησκεία, με το νόημα της ζωής και άλλα τέτοια που χάνουν το νόημά τους όταν μεγαλώνεις, έχει το ενδιαφέρον του. Και άκουσα μία φορά στο ραδιόφωνο κάποιον που μιλούσε κι έλεγε για την ανατολίτικη φιλοσοφία του Σιντάρτα και το πώς τον επηρέασε όταν ήταν έφηβος.
Η αλήθεια είναι ότι αμφισβητώ πλέον πόσο γνήσια ανατολίτικη φιλοσοφία περιέχει το συγκεκριμένο βιβλίο, αναρωτιέμαι αν είναι τόσο ανατολίτικο όσο αφρικανική ήταν η τέχνη του Πικάσο και του Μοντιλιάνι. Άραγε η ανατολίτικη φιλοσοφία μπορεί να προτείνει σε κάποιον να επιδοθεί σε κυνήγι πλούτο και ηδονής, όπως έκανε ο Σιντάρτα, με στόχο να γνωρίσει τον εαυτό του και να φτάσει στην τελείωση; Εντάξει, ξέρω ότι το απλοποιώ το πράγμα, δεν τα λέει ακριβώς έτσι ο Χέσσε, αλλά παρόλα αυτά, ακόμη και με τη λογική του ότι πρέπει να περάσεις από πολλά στάδια για να φτάσεις στην ολοκλήρωση, και πάλι δεν το βλέπω σαν ορθόδοξο βουδισμό όλο αυτό.
Τι σημασία έχει όμως; Έχει σημασία αν είναι ένα βαθιά φιλοσοφικό κείμενο ή αν έχει στοιχεία ανατολίτικου τρόπου σκέψης; Σημασία έχει πως σου προξενεί μία εσωτερική ειρήνη όταν το διαβάζεις, ή τουλάχιστον αυτό συνέβη μαζί μου. Και για να πετύχει κάτι τέτοιο, ο Χέσσε δεν χρησιμοποιεί αρχές φιλοσοφίας, ούτε ανατολίτικης ούτε κανενός τύπου, αλλά λογοτεχνία. Εικόνες εξαιρετικές, από τοπία, όπως αυτές στο ποτάμι ή από την πορεία του Σιντάρτα, όπως η εικόνα του Σιντάρτα-ερωδιού ή του Σιντάρτα-τσακαλιού, στην φάση που πέρασε ο σαμάνος.
Επειδή θα πρέπει κανείς να έχει στο μυαλό του ότι ο Χέσσε είναι λογοτέχνης, όχι φιλόσοφος και αυτό που διαβάζουμε όταν διαβάζουμε το Σιντάρτα είναι λογοτεχνία και όχι φιλοσοφία. Εμένα λοιπόν μου άλλαξε τη ζωή, επειδή πραγματικά είδα τον κόσμο με άλλο μάτι, επειδή κατάλαβα ξαφνικά ότι είμαι τόσο σημαντικός όσο μία πέτρα και τόσο ασήμαντος όσο ο σοφότερος άνθρωπος του κόσμου, αλλά δεν θα διάβαζα ποτέ το βιβλίο (όπως δεν κατάφερα ποτέ να διαβάσω το Τάδε έφη Ζαρατούστρα του Νίτσε) αν δεν κατάφερνε να με τραβήξει μέσα από εικόνες όπως αυτές που ανέφερα, με επίθετα, με μεταφορές, με παρομοιώσεις, με ένα λόγο που με έκανε να θέλω να διαβάσω παρακάτω (δεν είναι τυχαίο που το διάβασα σε μια μέρα). Δεν θα το διάβαζα αν δεν με έκανε να νιώσω σαν να περιγράφει τη ζωή μου, αν δεν αισθανόμουν ότι ήμουν ο γιος Σιντάρτα, όταν είχα διαβάσει το βιβλίο νεαρός και ότι είμαι ο πατέρας Σιντάρτα, τώρα που το ξαναδιάβασα μεσήλικας. Και φυσικά, δεν θα το θυμόμουν, μετά από τόσα χρόνια, αν παρά τα ψήγματα φιλοσοφίας που είχε, δεν μου είχε τραβήξει την προσοχή από την πρώτη στιγμή με την περιγραφή του ήρωα στο σπίτι του ή αν δεν έκλεινε με ένα τόσο απόλυτο τρόπο, σχεδόν θεατρικό όπως και η αρχή, με τον Γκοβίντα, παιδικό φίλο του πρωταγωνιστή που εμφανίζεται και στην αρχή του έργου, να νιώθει σε όλο της το μεγαλείο την προσωπική ολοκλήρωση του φίλου του.
Όπως αναφέρω και στην αρχή της «κριτικής», το συγκεκριμένο βιβλίο μπορεί να άλλαξε την ζωή μου επειδή το διάβασα μικρός. Ίσως αν είχα διαβάσει τον Ζορμπά σε εκείνη την ηλικία, να έγραφα άλλη κριτική τώρα. Μπορεί να μην αλλάξει την ζωή σου λοιπόν. Σίγουρα όμως θα σου προσφέρει στιγμές απόλαυσης όσο θα το διαβάζεις. Και την πρώτη φορά και τις υπόλοιπες…
