Ο τελευταίος πειρασμός

  • img
Συνολική βαθμολογία (1-10):

9.8

Κριτικές

19

ISBN 9789607948236
Μοιράσου αυτό το βιβλίο Facebook    Twitter    E-mail
Παρακολούθηση βιβλίου
Εγγράψου δωρεάν στο Bookfriends.gr, επίλεξε Παρακολούθηση βιβλίου και θα σε ενημερώνουμε κάθε φορά που ένας αναγνώστης γράφει ένα νέο review για το βιβλίο αυτό!
Γράψε τη δική σου κριτική
Θα εμφανίζεται δημόσια.
Η διεύθυνση δεν θα εμφανίζεται δημόσια. Θα λάβεις e-mail επιβεβαίωσης για να καταχωρηθεί η κριτική σου.
Έως 30 χαρακτήρες.
Κριτικές βιβλίου: 19
ID #81585 | ημερομηνία: 2024-06-17
Ελευθερία Κλεισαρχάκη (μη εγγεγραμμένος χρήστης) | 24 κριτικές

Ένα πραγματικό στολίδι και μια πραγματικά μεγάλη τιμή, ένα κόσμημα αντάξιο των σπουδαιότερων γραπτών

“Κι ο Ανδρέας ακολουθούσε τον καινούριο δάσκαλο και μέρα με τη μέρα ο κόσμος άλλαζε, γλύκαινε. Όχι ο κόσμος, η καρδιά του! Δεν ήταν πια αμαρτία το φαΐ και το γέλιο, η γης στερεώθηκε κινούνται ουρανός σκύβει από πάνω της σαν πατέρας. Κι η μέρα του Κύριου δεν είναι μέρα οργής και πυρκαγιάς, δεν είναι το τέλος του κόσμου. Είναι ο θέρος, ο τρύγος, ο γάμος, ο χορός. Είναι η ακατάπαυτη ανανεούμενη παρθενιά του κόσμου. Κάθε μέρα που ξημερώνει ξανακαινουριώνει η γης, και της ξαναδίνει ο Θεός το λόγο του να την κρατάει στην άγια απαλάμη του.” Μεγάλη η κουβέντα περί θρησκείας και δεν τολμώ να την ανοίξω. Ωστόσο στα λόγια του Καζαντζάκη βρήκα μια θεώρηση του κόσμου και της εσωτερικότητας που σε μεγάλο βαθμό συμφωνεί με την δική μου πεποίθηση περί “πίστης”. Όσο παράξενο και αν μου φάνηκε στην αρχή να διαβάζω ένα μυθιστόρημα με πρωταγωνιστή τον Ιησού, όπου μάλιστα παρουσιάζεται αρκετά διαφορετικός έως αγνώριστος από τον Ιησού που μας έχουν “συστήσει” τα διδάγματα της εκκλησίας, τα θρησκευτικά του σχολείου, οι γιαγιάδες μας, ακόμα και οι τηλεοπτικές σειρές, στη συνέχεια αντιλήφθηκα πόση ευχαρίστηση αυτές ακριβώς οι διαφορές μου προκαλούσαν! Ο Ιησούς δεν είναι ο σταθερός, πράος, γεμάτος αυτοπεποίθηση για την καταγωγή του, άφοβος υιός του Θεού που έχουμε γνωρίσει, αντιθέτως είναι ένας απλός άνθρωπος σαν εμένα, σαν οποιονδήποτε, με επιθυμίες, φόβους, αμαρτίες και ανθρώπινα πάθη που παλεύει καθημερινά με το σωστό και το λάθος, με το εύκολο, το ευχάριστο και το δύσκολο, το χρέος απέναντι στους συνανθρώπους του και το Θεό. Οι νουθεσίες του (εκ των οποίων το “αγαπάτε αλλήλους”, ανέκαθεν η αγαπημένη μου “εντολή” και μόνη πραγματικά βάση στην οποία θα έπρεπε να στηρίζεται όχι μόνο ο η χριστιανική πίστη αλλά και η κοινωνία ανεξαρτήτως θρησκευτικών πεποιθήσεων) δεν φτάνουν στον αναγνώστη ως απλά, κούφια λόγια, δεν προέρχονται από κάποιον που είναι γεννημένος με έμφυτη μέσα του την αγιότητα και την καλοσύνη, αλλά από κάποιον ο οποίος βιώνει τα ίδια συναισθήματα και δίνει τον ίδιο αγώνα για την εσωτερική ειρήνη με τον διπλανό του, και καταφέρνει να υπερνικήσει τα ένστικτά του, τον Πειρασμό, διδάσκοντας ότι αν μπορεί εκείνος, ένας απλός άνθρωπος, μπορούν όλοι και αν όλοι το πράξουν, θα βρεθούν δίπλα στο Θεό (= ψυχική ισορροπία, εσωτερική γαλήνη, αποδοχή του εαυτού και των συνθηκών της ζωής μας, κ.ο.κ.). Ο Ιησούς του Καζαντζάκη είναι βιωματικός δάσκαλος για τον άνθρωπο. Διδάσκει δια του παραδείγματος. Γυμνός, ανθρώπινος και ο ίδιος, βγαίνει στην έρημο να ακούσει το λόγο του Θεού και είναι απόλυτα συγκλονιστική και συγκινητική η σκηνή που αντιλαμβάνεται το βαρύ του χρέος, την αποστολή και τη μοίρα του, και απελπίζεται και κλαίει και φοβάται τη μοναξιά που του είναι γραμμένη… “ -Δεν φτάνει η αγάπη; ρώτησε. - Δε φτάνει, όχι, αποκρίθηκε ο Βαφτιστής αγριεμένος. Το δέντρο σάπισε, μ’ έκραξε εμένα ο Θεός και μου ‘δωκε το τσεκούρι. Το ‘φερα και το απίθωσα στη ρίζα του δέντρου. Έκαμα εγώ το χρέος μου, κάμε τώρα και ‘σύ το δικό σου. Πάρε το τσεκούρι και χτύπα! - Αν ήμουν φωτιά, θα ‘καιγα. Αν ήμουν ξυλοκόπος, θα χτυπούσα. Μα είμαι καρδιά, αγαπώ.” Από αυτή του την αγάπη για τον κόσμο βρίσκει τελικά τη δύναμη να γίνει το αρνί που θα θυσιαστεί για να σώσει τον κόσμο. Πάνω στον Σταυρό, λίγο πριν το τέλος, βλέπει πώς θα ήταν η ζωή του αν ζούσε όπως ποθεί κάθε άνθρωπος, αν ενέδιδε στον Πειρασμό, στις μικρές και μεγάλες χαρές του απλού ανθρώπου με το σπιτικό και τη δουλειά του, με γυναίκα, παιδιά και βαθιά γεράματα… Αναλύοντας ηθικούς προβληματισμούς και θίγοντας αιώνια φιλοσοφικά προβλήματα, ο Καζαντζάκης περιγράφει στο μυθιστόρημα του μια πανανθρώπινη και διαχρονική κοινωνία. Η Μαρία, που δεν την ενδιαφέρει κανένας άλλος, ούτε Θεός ούτε συνάνθρωπος ούτε γείτονας, παρά μόνο η ευτυχία και η καλοπέραση του παιδιού της, η Μαγδαληνή, βαθιά μέσα της ένα αθώο κορίτσι που αποζητά και στερήθηκε την αγάπη που ονειρεύτηκε και η απελπισμένη προσπάθεια της να τη βρει, ο αναίσθητος, επί πτωμάτων πατούμενος-καπιταλιστής Ζεβεδαίος, ο καιροσκόπος και συμφεροντολόγος γερο-Ανανίας, που φιλοξενεί και ταΐζει τον Ιησού και την συντροφιά του “μπαίνοντας στα έξοδα” με μοναδικό γνώμωνα το προσωπικό κέρδος, την “πληρωμή” με την μορφή της άφεσης αμαρτιών από τον εκλεκτό και παντοδύναμο μάγο… Όλοι αυτοί οι χαρακτήρες υπάρχουν ανάμεσά μας, λες και όλο το μυθιστόρημα είναι μια παραβολή για την -ιστορικά ενδεδυμένη για τις ανάγκες του μυθιστορήματος- κοινωνία του σήμερα. Η απομάκρυνση από την εκκλησία και η εστίαση στην ουσιαστική πίστη είναι μια πνοή δροσερού αέρα, είναι αυτό που εδώ και χρόνια προσπαθώ μάταια να εξηγήσω στη γιαγιά μου και τις φίλες της, τρελές με τη νηστεία και τον τακτικό εκκλησιασμό, πριν επιδοθούν στο κουτσομπολιό της άθεης και αμαρτωλής γειτόνισσας στον απογευματινό τους καφέ. Καταλαβαίνω διαβάζοντας το συγκεκριμένο βιβλίο την βαθιά πνευματικότητα και πίστη του Καζαντζάκη και την πάλη του απέναντι σε μια πνευματικά ανώριμη και άκαμπτη εκκλησία, που όχι μόνο δεν αναγνώρισε πώς αυτό το βιβλίο μπορούσε να ενισχύσει την πίστη στο Θεό και να εμποτίσει με ελπίδα τον μέσο άνθρωπο, αλλά αντιθέτως το είδε σαν όπλο που έπρεπε πάση θυσία να κρυφτεί. Κορυφαίο δείγμα της χαρακτηριστικής φιλοσοφίας και στοχαστικότητας του Καζαντζάκη, αγνό και φλογερό συνάμα, το συγκεκριμένο έργο είναι φόρος τιμής για τον ίδιο το συγγραφέα αλλά και την ελληνική λογοτεχνία συνολικά.

ID #70260 | ημερομηνία: 2022-11-10
Χρήστος Μάντζιος | 24 κριτικές

Θα σας αγγίξει!

«Δεν μπορώ να βλέπω ανθρώπους, μουρμούρισε, δε θέλω˙ και το ψωμί, που σου δίνουν, φαρμάκι. Ένας είναι ο δρόμος του Θεού, αυτός που πήρα σήμερα˙ περνάει ανάμεσα από τους ανθρώπους, δεν τους αγγίζει και βγαίνει στην έρημο. Αχ πότε να φτάσω!»

ID #42868 | ημερομηνία: 2020-11-14
Γιάννης Σκουλουδάκης | 31 κριτικές

Το καλύτερο του Καζαντζάκη!

Ο Καζαντζάκης έπλασε μια ιστορία στην οποία ο Ιησούς παρουσιάζεται πιο ανθρώπινος και λιγότερο..."θεικός". Ένας νεαρός που αναζητάει τον σκοπό της ζωής του, αγαπάει μία γυναίκα, έχει ορμές και γενικά ότι κάνει το κάνει με πάθος! Βασανίζεται για χρόνια μέχρι να καταφέρει να καταλάβει ότι ο πραγματικός του σκοπός είναι να σώσει το ανθρώπινο γένος μέσα από το θάνατό του. Και εκεί είναι που αμφισβητεί την επιλογή του Θεού στο πρόσωπό του, φοβάται ότι δε θα τα καταφέρει, σκέφτεται όπως θα σκεφτόταν κάθε άνθρωπος! Μου άρεσε πάρα πολύ αυτό το ταξίδι ενός "έυθραυστου" προσώπου προς την κατανόηση της ύπαρξης και τη μετάβαση στην αιωνιότητα μέσα από το φόβο και την αμφιβολία! Κρίμα που έχει δεχθεί τέτοια αρνητική κριτική τόσο το βιβλίο, όσο και ο συγγραφέας...

ID #41933 | ημερομηνία: 2020-10-23
Σταυρούλα Δώνου | 118 κριτικές

Ίσως το πιο "φιλοσοφικό" έργο του συγγραφέα..

Το βιβλίο εκδόθηκε το 1955 και ήταν η αιτία να προκαλέσει τις έντονες αντιδράσεις της εκκλησίας, όπου η τελευταία απαίτησε τον αφορισμό του συγγραφέα. Και όλα αυτά γιατί ο Καζαντζάκης, προσέδωσε μια πιο γήινη υπόσταση στο θεάνθρωπο, τον παρουσίασε σαν ένα ανθρώπο που γελα, ερωτεύεται μια γυναίκα και ταλανίζεται για χρόνια προκειμένου να να ανακαλύψει το σκοπό που έχει στη ζωή του. Και πάνω που το αντιλαμβάνεται, σκέψεις και ενδοιασμοί στριφογυρίζουν στο μυαλό του, όπως ακριβώς και σε έναν άνθρωπο. Μια αδιάκοπη μάχη ανάμεσα στο σώμα και τη ψυχή. Η γραφή του Καζαντζάκη καθηλωτική.

ID #41437 | ημερομηνία: 2020-10-11
ΜΑΡΙΑ Φ | 24 κριτικές

ΚΟΡΥΦΑΊΟ!!!

Πάλη ανάμεσα στη σάρκα και στο πνεύμα. Ο πειρασμός νικήθηκε, σταυρώθηκε ο Χριστός και ο θάνατος νικήθηκε!! Κορυφαίο βιβλιο

ID #37382 | ημερομηνία: 2020-09-24
Sofia | 231 κριτικές

Απεριόριστος σεβασμός

Ο αφορισμός που δεν έγινε, χάρις στον πατριάρχη Αθηναγόρα Α'. Το κατηγορητήριο που του απηύθυνε η εκκλησία της Ελλάδος ήταν το εξής: 1. Διά του μυθιστορήματος Καπετάν Μιχάλης διασύρεται η Εκκλησία, διαπομπευονται οι ιεροί αυτής θεσμοί και καθυβριζεται το τριαδικόν του Θεού. 2. Το μυθιστόρημα Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, εκτός του παραδόξου και ασεβους τίτλου του, περιέχει διαθεσν ασεβους χρησιμοποιησεως ιστορικών αληθειών του Ευαγγελίου. Εξ άλλου, δια του βιβλίου τούτου γίνεται διδασκαλία σοσιαλιστικών και κομμουνιστικών θεωριών και περιυβριζονται οι ποιμένες της εκκλησίας. 3. Ο εκδοθεις εις Γερμανιαν Τελευταίος Πειρασμός θεωρείται βιβλίον σκανδαλώδες και επικινδυνον διά κάθε Χριστιανον και, ως εκ τούτου, επιβάλλεται όπως -παση θυσία- αποφευχθεί η εις την Ελληνικήν μετάφρασις του. Ειδικωτερον, αναφέρεται, ότι διά του "Τελευταίου Πειρασμού" υβριζεται το Θεανδρικο πρόσωπο του Χριστού, ότι επιδιώκεται να καταρριφθεί η θεοτης Αυτού, ως και η χριστιανική ηθική. Τονίζεται, εξ άλλου, ότι με μεγάλην φαντασιοκοπιαν και αχαλινωτον αυθαιρεσιαν, παραποιείται εις αυτό, η διδαχή του Ευαγγελίου, και ότι είναι γραμμένο βάσει των θεωριών του Φρόυντ και του ιστορικού υλισμού. 4. Όλα τα εκδοθέντα εργα του Καζαντζάκη είναι του αυτού ασεβεστατου και αντεθνικου περιεχομένου με τα ανωτέρω βιβλία. Ο Τελευταίος Πειρασμός, εκδ. Ελ. Καζαντζάκη, Αθήνα 1970, σ.12: "το βιβλίο τούτο δεν είναι βιογραφία, είναι εξομολόγηση του αγωνιζόμενου ανθρώπου. Δημοσιεύοντας το έκαμα το χρέος μου. Το χρέος ενός ανθρώπου που πολύ αγωνίστηκε, πολύ πικραθηκε στη ζωή του και πολύ ελπισε. Είμαι βέβαιος πως κάθε λευτερος άνθρωπος που θα διαβάσει το βιβλίο ετούτο, το γεμάτο αγάπη, θα αγαπήσει περισσότερο παρά ποτέ, καλύτερα παρά ποτέ, το Χριστό"

ID #33729 | ημερομηνία: 2020-08-26
Ελένη Μιχαλοπούλου | 190 κριτικές

Αριστούργημα

Ο συγγραφέας μας δημιουργεί φιλοσοφία ζητήματα, ηθικοί προβληματισμοί μέσα από την ιστορία του Χριστού και στο παράπτωμα να σκεφτεί πως θα ήταν η ζωή του αν είχε επιλέξει την ανθρώπινη υπόστασή. Ένα βιβλίο που οδήγησε στο αναθεματισμό, τέθηκε θέμα αφορισμού του ( κάτι που δεν έγινε). Ένα βιβλίο για ανοιχτά μυαλά.

ID #32750 | ημερομηνία: 2020-08-21
ΒΑΣΩ ΤΣΙΑΜΗ | 731 κριτικές

Ο τελευταίος πειρασμός

Από τα πιο φιλοσοφικά κείμενα του Νίκου Καζαντζάκη που τον καθιέρωσε στο λογοτεχνικό στερέωμα. Σε αυτό το βιβλίο περικλείονται όλοι οι ηθικοί, φιλοσοφικοί προβληματισμοί του συγγραφέα.

ID #27773 | ημερομηνία: 2020-07-28
Εμμανουέλα Σ. | 46 κριτικές

Αξίζει να το διαβάσετε!

Ένα αιρετικό βιβλίο, που αποκαλύπτει την καζαντζακική θεωρία για τον Άνθρωπο. Η σύγκρουση θεϊκής και ανθρώπινης φύσης, η μετουσίωση από την ύλη στο πνεύμα, η αρχή, εκεί που φαίνεται το τέλος. Γιατί στο κέντρο είναι πάντα ο άνθρωπος, όποιος κι αν είναι ο πειρασμός.

ID #27160 | ημερομηνία: 2020-07-26
Βασίλης Μόσχος | 223 κριτικές

Ο τελευταίος πειρασμός

Το απόλυτο αριστούργημα του Καζαντζάκη, το βιβλίο που καθόρισε σχεδόν σύσσωμο το πεζογραφικό έργο του αλλά και τους φιλοσοφικούς, ηθικούς και θρησκευτικούς στοχασμούς του, κι εν πολλοίς ο λόγος για τον οποίο αναθεματίστηκε (και όχι αφορίστηκε, όπως πιστεύουν πολλοί) τόσο από την ορθόδοξη όσο και από την καθολική εκκλησία (το βιβλίο καταχωρήθηκε στην διαβόητη λίστα "απαγορευμένων" βιβλίων του Βατικανού). Αν πρέπει οπωσδήποτε να διαβάσουμε ένα και μόνο ένα ελληνικό βιβλίο όσο ζούμε, ας είναι αυτό.

ID #24727 | ημερομηνία: 2020-07-19
Άλκηστις Δογαντζη | 55 κριτικές

Το καλύτερο βιβλίο του Καζαντζάκη

Ο Ιησούς ακολουθεί την φωνή του θεού και θυσιάζεται για τις αμαρτίες των ανθρώπων. Πάνω στον σταυρό όμως οραματίζεται πως θα ήταν η ζωή του αν δεν είχε ακολουθήσει αυτό το δρόμο,αν απλά είχε κάνει οικογένεια...Ο Χρίστος αποκρούει όμως αυτόν τον τελευταίο πειρασμό και πεθαίνει για την σωτηρία των άλλων. Ιδιαίτερο βιβλίο που οδήγησε και στον αφορισμό του συγγραφέα από την εκκλησία.

ID #18341 | ημερομηνία: 2020-07-13
Κυνατίδης Νίκος | 70 κριτικές

Ο τελευταίος πειρασμός

Η ζωή του Χριστού μέσα απο την ματιά του Καζαντζάκη. Η περιγραφή του συγγραφέα , για έναν Ιησού με ανθρώπινα πάθη, τον έφερε σε ρήξη με την εκκλησία και απαγόρευση της κυκλοφορίας του βιβλίου.

ID #17262 | ημερομηνία: 2020-07-12
Ιωάννα Καραμπαλάση | 33 κριτικές

Για έμπειρους αναγνώστες

Δίνει μια άλλη διάσταση και αίσθηση σε όλα όσα ξέραμε μέχρι τώρα. Μας χαρίζει πρωτόγνωρα συναισθήματα μέσα από την ιστορία του Ιησού από την ανθρώπινη πλευρά του. Για έμπειρους αναγνώστες!

ID #12330 | ημερομηνία: 2020-07-09
Βασιλική Τσούνη | 1816 κριτικές

Καταπληκτικό!!!

Το συναρπαστικό μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη, στο οποίο βασίστηκε η πολύκροτη ταινία τού Μάρτιν Σκορσέζε "The Last Temptation of Christ", σε σχολιασμένη έκδοση. Οι προηγούμενες εκδόσεις του "Τελευταίου πειρασμού" στα ελληνικά -και δεν μπορεί κανείς να ξέρει επακριβώς πόσες έγιναν- περιείχαν μόνο το κείμενο του συγγραφέως. Στην 20ή επανεκτύπωση (Ιανουάριος 2008) του έργου, όπως αυτό, με βάση την πρώτη έκδοσή του το 1955, ξαναστοιχειοθετήθηκε και τυπώθηκε το 1984, προσθέσαμε επίμετρο με ενημερωτικό σημείωμα του εκδότη-επιμελητή δρος Πατρόκλου Σταύρου και Παράρτημα με αποσπάσματα από την επίσημη Εφημερίδα των Συζητήσεων τής Βουλής, των συζητήσεων κατά το 1955 στη Βουλή των Ελλήνων για τον Νίκο Καζαντζάκη, κατόπιν τής καταφοράς τής Ιεράς Συνόδου τής Εκκλησίας τής Ελλάδος εναντίον του. Δίδονται στοιχεία για την αναγραφή τού βιβλίου στον Κατάλογο Απαγορευμένων Βιβλίων τού Βατικανού (Index) και για τις διώξεις τού Καζαντζάκη στην Ελλάδα από Εκκλησία και Πολιτεία, και φωτίζεται η ανθρώπινη, συγγραφική, εκδοτική και κοινωνικο-πολιτική περιπέτεια του επίμαχου αριστουργήματος.

ID #8562 | ημερομηνία: 2020-07-05
Κωνσταντίνα Χρυσικού | 1544 κριτικές

Αριστούργημα

Κόσμημα στην παγκόσμια λογοτεχνία!

ID #7815 | ημερομηνία: 2020-07-04
Toli | 53 κριτικές

Αριστούργημα!!!

Συγκλονιστικό!!! Για μένα, το καλύτερό του, παγκόσμιας εμβέλειας κι απήχησης.

ID #7542 | ημερομηνία: 2020-07-04
Ιοκάστη Τυρακη | 67 κριτικές

Ο τελευταίος πειρασμός

Μακριά από εμπάθειες μικροτητες και φανατισμούς, το βιβλίο μπορεί να έχει τη θέση που του αξίζει.

ID #5914 | ημερομηνία: 2020-06-29
Zen-X | 48 κριτικές

Ορόσημο

Ένα πραγματικό ορόσημο στην ελληνική λογοτεχνία, που αγγίζει τόσο τον άνθρωπο όσο και τον Θεό, πόσο μάλλον τον Θεό που κατοικεί μέσα στον άνθρωπο. Και φυσικά, όπως κάθε τι αληθινό κι ανόθευτο, κυνηγήθηκε ανελέητα μέχρι να βρεθεί στη θέση που του αξίζει, στα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

ID #3141 | ημερομηνία: 2020-06-08
προκόπης παναγόπουλος | 60 κριτικές

Ο διαρκής καζαντζακικός πειρασμός

Έργο πολύσημο, το οποίο φιλτράρει την θρησκευτική κουλτούρα μέσα από τον ανθρώπινο μαρασμό, ηθικό και ψυχικό, όπου ο μεν πρώτος καταλήγει στα χιλιοφιλημένα κορμιά των απανταχού Μαγδαληνών, ο δε δεύτερος σε φοβισμένους Χριστούς που διστάζουν να διατάξουν τον σκοπό να υποκλιθεί μπροστά τους στο άκουσμα του «τετέλεσται», και την ανθρώπινη αναγέννηση που απολήγει σε Μαγδαληνές μετανοημένες και Πειρασμούς ανίκανους πλέον να βαυκαλίσουν. Ο Καζαντζάκης περιγράφει την πορεία του Ιησού από την Ναζαρέτ στον Γολγοθά θέτοντας προτεραιότητα στην ανάδειξη των ανθρωπίνων αδυναμιών και συγκινήσεων, τις οποίες πυροδοτούν οι θεόπνευστες και θεοδημιούργητες παραστάσεις της πορείας αυτής. Ωστόσο, η ριζοσπαστικότητα του έργου του Καζαντζάκη δεν έγκειται μονάχα στην εκλεκτικότητα αυτή της δυαδικότητας του Ιησού αλλά κυρίως στο εύστοχο της παρεμβατικότητας στα τεκταινόμενα των Αγίων Γραφών. Προβαίνει ο Καζαντζάκης όχι απλά σε διήγηση αλλά και ερμηνεία χωρίς να διστάζει να ξηλώσει το σανίδι της σκηνής που οι Απόστολοι, η Μαγδαληνή, η Μαρία και η Μάρθα, ο Λάζαρος, ο Ζεβεδαίος, η γρια-Σαλώμη, η Μητέρα, ο Καϊάφας, ο Σίμων ο Κυρηναίος, ο μπάρμπα-Συμεών παραθέτουν τους θεοβλογημένους μονολόγους και στιχομυθίες, για να δει τι είναι από κάτω. Ίσως να αντικρίζει τον Ιησού να ψιθυρίζει τα λόγια τους, να υποδεικνύει τις κινήσεις τους, να επιδοκιμάζει τις θεοσυμφέρουσες πρωτοτυπίες και να παραφέρεται στα λάθη τους. Ίσως και να σαστίζει και να υμνεί την σκιά του Ιησού, η οποία σφηνωμένη πάνω στο σταυρό του μαρτυρίου μειδιάζει περιμένοντας απλά την κοσμογόνο στιγμή του θανάτου. Σπουδαιότερη προσωπικότητα για την τύχη της ανθρωπότητας παρουσιάζεται - κατά τεκμήριο και εικόνα - ο εσταυρωμένος Ιησούς. Ωστόσο, σπουδαιότερη προσωπικότητα για την οικονομία της ίδιας της σταύρωσης προβάλλεται - σθεναρά και εντυπωσιακά - ο Ιούδας. Η μεταφορά του προσώπου του Ιούδα, από την θηλιά της αυτοτιμωρίας για την προδοσία του Μεσσία, στον πέλεκυ με τον οποίο κατακεραυνώνει τον φοβοδουλικό Ιησού, είναι το δίκοπο μήνυμα που διακονεί ο Τελευταίος Πειρασμός. Εντάσσει τούτη η μεταστροφή του ρόλου του Ιούδα κατευθύνσεις φιλοσοφικές και δικαιοδογματικές. Το βάρος της εξαθλίωσης υπομένουν δύο κατηγορίες ανθρώπων: αυτοί που το αξίζουν και αυτοί που μπορούν να το αντέξουν. Ο Ιησούς, κατά τον Καζαντζάκη, προικοδότησε στον Ιούδα την αιώνια χλεύη γιατί κανένας άλλος δεν θα άντεχε το αναγνωριστικό φιλί του αποχαιρετισμού. Ο Ιούδας άντεχε. Μία παρέκβαση στο σημείο αυτό είναι απαραίτητη. Ο πειρασμός διατρέχει όλη τη ζωή του Ιησού. Σηματοδοτεί το πλαίσιο του ανθρώπου που οριοθετούν τα σύνορα της θεϊκής ουσίας. Παραμένει ασαφές αν η Κατάρα που τον ακολουθεί σε κάθε βήμα, μέχρι και την στιγμή που τον προσπερνά και τον οδηγεί, είναι ο πειρασμός να παραμείνει άνθρωπος ή η αποστολή του να παραμείνει Θεός. Από το ξυλουργείο, όπου κατασκεύαζε σταυρούς για Ζηλωτές και αντάρτες που ευαγγέλιζαν την λύτρωση του λαού του Ισραήλ, έφτασε να οραματίζεται τον δικό του σταυρό σαν το δέντρο πάνω στο οποίο θα στέριωνε τον νέο κόσμο. Μα πριν το όραμα, πριν την καινούργια προοπτική, ο τελευταίος πειρασμός τον απέσπασε. Ξεκάρφωσε τα χέρια και αγκαλιά με τον φύλακα άγγελό του πλάγιασε με τον έρωτα, έζησε με την τρυφερότητα, γέρασε με την ανάγκη. Η αγάπη παρέμεινε σταυρωμένη στον Γολγοθά σαν αποτελούσε το θεόπνευστο πυρήνα της διδασκαλίας του. Εδώ επανεισάγεται ο Ιούδας. Ο άνθρωπος που ήταν έτοιμος να υποστεί τα αιώνια γιούχα δεν άντεξε την λιποταξία του διακόνου της λύτρωσης. Ο Ιούδας είχε αναλογιστεί μήπως και είναι ο Μεσσίας ο ίδιος ο λαός. Υποχώρησε αποδεχόμενος ότι άλλοι ζουν για να ηγηθούν και άλλοι για να ηγούνται. Παρέδωσε την ανάγκη του για ηγεσία στην ανάγκη του Νέου Κόσμου να ακολουθήσει. Εύλογα θα μπορούσαμε να ταυτίσουμε την έκφραση του Ιούδα ως μια σοσιαλιστική πρόταση στην προβληματική του Μεσσιανισμού και της προσήλωσης στα βουλεύματα μεταφυσικής καταγωγής. Καλύτερα, όμως, η πολιτική χροιά να λείπει από τις παραμέτρους που θίγει ο Καζαντζάκης στο έργο του, προκειμένου να διαφυλαχθεί ο διπολικός χαρακτήρας του έργου που ο ίδιος ο συγγραφέας επιθυμεί να διαφυλαχθεί. Το δίπολο άνθρωπος-θεός δεν πρέπει να παρερμηνευθεί σε προβληματικές όπως συλλογικότητα-ατομικότητα, σοσιαλισμός-καπιταλισμός, αθεϊσμός-θρησκευτικότητα, παρά το ότι μπορεί ο καθένας να εγείρει σχετικούς συλλογισμούς βάσει του λόγου του Τελευταίου Πειρασμού. Σαν σχόλιο και μόνον αναφέρεται ότι πολύ ενδιαφέρον θα είχε η σύγκριση της φιλοσοφίας του Πειρασμού με τον Ζαρατούστρα του Νίτσε και το κατά πόσο ο Θεός του Καζαντζάκη συγκεντρώνει τα γνωρίσματα του Υπερανθρώπου. Ο Χριστός, τελικά, σταυρώνεται κα μετά το «Ηλί, Ηλί λαμά σαβαχθανί» νανουρίζει τον Νέο Κόσμο που κουρνιάζει στα γεννοφάσκια του με το «Τετέλεσται». Είτε ως Θεός αποδέχεται τον ρόλο του και αναγεννάται μέσα από την εκπλήρωση του θείου καθήκοντος, είτε ως άνθρωπος υπομένει την τελική βάσανο που του απλώνει το χέρι για να τον παρασύρει στην μακάρια αθανασία. Εν πάση περιπτώσει, η σταύρωση έγινε και η λύτρωση ευαγγελίσθηκε. Εν πάση περιπτώσει, ο πειρασμός συγκλόνισε και η λύτρωση διασαλεύθηκε. Τελειώνοντας κανείς το έργο, αν κάνει ησυχία και αφουγκραστεί, θα αντιληφθεί την υπόκωφη περηφάνια του Καζαντζάκη: Σαν άνθρωπος αγνόησες τον πρώτο πειρασμό, σαν άνθρωπος ταλαντεύθηκες στον τελευταίο, σαν άνθρωπο σε κατέβασαν από τον σταυρό.

Top5 βιβλίων με τις περισσότερες κριτικές στην κατηγορία

Top5 βιβλίων με τις περισσότερες κριτικές στην κατηγορία